Το μπάσκετ ως άθλημα έχει χαρίσει στους φίλους του αρκετές συγκινήσεις από ανατροπές οι οποίες έχουν γίνει στη διάρκεια συγκλονιστικών αγώνων.
Ποιος δεν θυμάται τον ημιτελικό του Ευρωμπάσκετ του 2005 στη Σερβία όταν η Εθνική μας στον ημιτελικό εναντίον της Γαλλίας γύρισε διαφορά 7 πόντων (55-62) στα τελευταία 47 δευτερόλεπτα νικώντας με το εύστοχο τρίποντο του Διαμαντίδη με 67-66, όπου στη συνέχεια κατέκτησε το δεύτερο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της ιστορίας της; Ή στο Ευρωμπάσκετ του 2007 στην Ισπανία όταν η Εθνική πραγματοποίησε μία ακόμη απίστευτη ανατροπή στον προημιτελικό με τη Σλοβενία όπου βρέθηκε να χάνει με διαφορές 12 και 16 πόντων (58-42 στο 6:50 και 61-49 με 2:42 πριν από τη λήξη) για να πάρει τελικά τη νίκη με 63-62!
Εφόσον το μπάσκετ του 21ου αιώνα λόγω και της αλλαγής των κανονισμών έγινε σαφώς πιο γρήγορο και αθλητικό σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες τότε καταλαβαίνει κανείς πως τέτοιες ανατροπές σε παλιότερες εποχές ήταν ακόμα πιο δύσκολες και συγκλονιστικές καθώς ο χρόνος επίθεσης ήταν στα 30 δευτερόλεπτα και η επιτιθέμενη ομάδα είχε την επιλογή μετά από συμπληρωμένο αριθμό φάουλ να πάει είτε σε βολές (1+1), είτε σε επαναφορά.
Με αυτά τα δεδομένα ο ημιτελικός ΕΣΣΔ-Γιουγκοσλαβίας στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Ισπανίας το 1986 αποτελεί αν όχι τη μεγαλύτερη ανατροπή στην ιστορία, σίγουρα πάντως τη σημαντικότερη του 20ου αιώνα.
[caption id="attachment_15032" align="aligncenter" width="393"]
Σοβιετική Ένωση-Γιουγκοσλαβία, στη Σεούλ to 1988[/caption]
Μέχρι τη διάλυση των δύο χωρών το 1991 με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οι Σοβιετικοί και οι Γιουγκοσλάβοι ήταν οι απόλυτοι κυρίαρχοι στο ευρωπαϊκό μπάσκετ και συναγωνίζονταν ισότιμα τις ΗΠΑ στα Παγκόσμια Πρωταθλήματα και τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Ο ανταγωνισμός τους ήταν ακόμα πιο έντονος για πολιτικούς λόγους καθώς οι Σοβιετικοί δεν μπορούσαν να συμβιβαστούν με την ιδέα ότι η επίσης κομμουνιστική "τιτοϊκή" Γιουγκοσλαβία ακολουθούσε τη δική της αυτόνομη πορεία ως αδέσμευτη χώρα, εκτός των ορίων του τότε ανατολικού μπλοκ.
Στην Ισπανία το καλοκαίρι του 1986 οι Σοβιετικοί είχαν ρόστερ αποτελούμενο από τους Βολκόφ, Σοκ, Ταρακάνοφ, Γκριτσάεφ, Έκαμπσον, Τιχονένκο, Βάλτερς, Τσατσένκο, Κουρτινάιτις, Χομίτσιους, Μπελοστένι, Σαμπόνις και προπονητή τον Βλάντιμιρ Ομπούκοφ.
Αντίστοιχα η Εθνική Γιουγκοσλαβίας είχε στη σύνθεσή της τους Ντράζεν Πέτροβιτς, Αλεξάνταρ Πέτροβιτς, Ντίβατς, Τσούτουρα, Πετράνοβιτς, Μούταπσιτς, Ράντοβιτς, Βράνκοβιτς, Ραντοβάνοβιτς, Αράποβιτς, Τσβετίτσιανιν, Νταλιπάγκιτς και προπονητή τον αείμνηστο Κρέζιμιρ Τσόσιτς.
[caption id="attachment_15031" align="aligncenter" width="266"]
Βλάντε Ντίβατς, Ντράζεν Πέτροβιτς στο Παγκόσμιο του '90[/caption]
Στην πορεία τους έως τον ημιτελικό, η μεν Σοβιετική Ένωση έφτασε αήττητη καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση στους ομίλους της α’ και της β’ φάσης ενώ η Γιουγκοσλαβία τερμάτισε πρώτη του ομίλου της στην α’ φάση της διοργάνωσης και στην δεύτερη θέση στην επόμενη φάση πίσω από τις ΗΠΑ.
Ο αγώνας των δύο ομάδων διεξήχθη στις 17 Ιουλίου 1986 στο Παλάθιο ντε Ντεπόρτες της Μαδρίτης.
Η ΕΣΣΔ ξεκίνησε με αρχική πεντάδα τους Βάλτερς, Κουρτινάιτις, Τιχονένκο, Βολκόφ, Σαμπόνις και η Γιουγκοσλαβία με τους Α.Πέτροβιτς, Ντρ.Πέτροβιτς, Νταλιπάγκιτς, Ραντοβάνοβιτς, Βράνκοβιτς.
Σε ένα γήπεδο στο οποίο το ισπανικό κοινό ήταν σαφώς με το μέρος της ΕΣΣΔ το πρώτο ημίχρονο ήταν ισορροπημένο με τους Γιουγκοσλάβους να προηγούνται στην ανάπαυλα με 40-37. Στις αρχές του δευτέρου ημιχρόνου ο αγώνας εξακολουθούσε να είναι κλειστός με τους Γιουγκοσλάβους να διατηρούν ένα μικρό αλλά σταθερό προβάδισμα. Καθώς πλησίαζαν τα τελευταία λεπτά του αγώνα η Εθνική Γιουγκοσλαβίας η οποία είχε τον έλεγχο του παιχνιδιού αύξησε τη διαφορά στα επίπεδα των οκτώ πόντων (74-66, 78-70) και στη συνέχεια στους εννέα πόντους (81-72 στο με 2:22 για το τέλος) και παρά την πίεση των Σοβιετικών οι Γιουγκοσλάβοι φτάνουν ξανά τη διαφορά στους εννέα πόντους, με καλάθι του Ζόραν Τσούτουρα που διαμορφώνει το 85-76 ένα λεπτό πριν από το τέλος. Γυρίζει τέτοιο ματς σε εκείνο το σημείο και με τέτοια διαφορά;
Ο αείμνηστος Φίλιππος Συρίγος είπε στη μετάδοση της ΕΡΤ ότι ο αγώνας κρίθηκε!
Όλα έδειχναν ότι η Γιουγκοσλαβία είχε σφραγίσει τη πρόκριση στον τελικό όπου θα έβρισκε τις ΗΠΑ. Ωστόσο οι Σοβιετικοί δεν είχαν πει την τελευταία τους λέξη. Με μια γρήγορη επίθεση μειώνουν στους έξι με τρίποντο του Σαμπόνις. Αμέσως μετά ο Τιχονένκο κλέβει τη μπάλα ύστερα από την επαναφορά των Γιουγκοσλάβων και ευστοχεί σε τρίποντο μειώνοντας σε τρεις πόντους στα 41 δευτερόλεπτα!
Στις επόμενες επιθέσεις οι Σοβιετικοί έκαναν φάουλ στην προσπάθειά τους να κλέψουν τη μπάλα όμως η Γιουγκοσλάβοι προτιμούσαν να πάνε στην επαναφορά ώστε να εξαντλήσουν το χρόνο αντί να πάνε στις 1+1 βολές. Αυτό αποδείχτηκε το μοιραίο λάθος τους καθώς μετά την τρίτη επαναφορά ο 18χρονος τότε Βλάντε Ντίβατς υπέπεσε σε παράβαση διπλής τρίπλας δίνοντας την τελευταία επίθεση στην ΕΣΣΔ, με 12 δευτερόλεπτα πριν από το τέλος. Η μπάλα πήγε στα χέρια του Βάλντις Βάλτερς ο οποίος εκμεταλλεύτηκε το σκριν του Σαμπόνις και με ένα νέο εύστοχο τρίποντο ο –Λετονός- γκαρντ ισοφάρισε σε 85-85 ελάχιστα δευτερόλεπτα πριν από τη λήξη στέλνοντας ανέλπιστα για τους Σοβιετικούς τον αγώνα στην παράταση.
Οι Γιουγκοσλάβοι δεν μπορούσαν να πιστέψουν πως έχασαν τη νίκη μέσα από τα χέρια τους με τον Ντίβατς να κλαίει πιάνοντας το πρόσωπό του και να πηγαίνει στον πάγκο υποβασταζόμενος από τον Αράποβιτς. Παρά το γεγονός ότι η ψυχολογία ήταν σαφέστατα με τους Σοβιετικούς η παράταση κρίθηκε στον πόντο με 91-90 υπέρ της ΕΣΣΔ με δύο εύστοχες βολές του Σαμπόνις περίπου 1,5 λεπτό πριν τη λήξη και αφού ο Λιθουανός σέντερ έκανε ένα καθοριστικό κλέψιμο λίγο πριν από το τέλος.
Έτσι ολοκληρώθηκε η επική ανατροπή υπέρ των Σοβιετικών οι οποίοι όμως δεν κατάφεραν να κατακτήσουν το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα.
Ηττήθηκαν στο τελικό από τις ΗΠΑ με 87-85 κατακτώντας το αργυρό μετάλλιο, ενώ η Γιουγκοσλαβία κατέκτησε τελικά το χάλκινο νικώντας την Βραζιλία με 117-91.
Τα επόμενα χρόνια η εθνική της ΕΣΣΔ αν και ηττήθηκε στον αξέχαστο τελικό του Ευρωμπάσκετ του 1987 στην Αθήνα από την Εθνική Ελλάδος κατάφερε την επόμενη χρονιά να κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Σεούλ στην τελευταία μεγάλη επιτυχία του σοβιετικού μπάσκετ.
[caption id="attachment_15033" align="aligncenter" width="463"]
Γιουγκοσλαβία, Πρωταθλήτρια Ευρώπης 1989, στο Ζάγκρεμπ[/caption]
Αντίστοιχα η Γιουγκοσλαβία έπρεπε να περιμένει λίγα χρόνια ακόμα ώσπου την περίοδο 1989-1991 παρουσιάζοντας την πληρέστερη και ποιοτικότερη ομάδα που εμφανίστηκε στο ευρωπαϊκό μπασκετικό στερέωμα κατέκτησε το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στο Ζάγκρεμπ το 1989, νικώντας στον τελικό την Ελλάδα, το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στην Αργεντινή το 1990 νικώντας στον τελικό την Σοβιετική Ένωση και παίρνοντας τη ρεβάνς για την ήττα του 1986 και το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στη Ρώμη το 1991 στην τελευταία εμφάνιση της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας την περίοδο ακριβώς όπου ξεκίνησαν οι συγκρούσεις που οδήγησαν στην διάλυση της χώρας...
Σοβιετική Ενωση (91): Βολκόφ 8, Σοκ, Ταρακάνοφ 2, Γκρισάεφ, Τιχονένκο 20, Βάλτερς 10, Τσατσένκο, Κουρτινάιτις 10, Χομίτσιους 2, Μπελοστένι 14, Σαμπόνις 25.
Γιουγκοσλαβία (90): Ντρ. Πετρόβιτς 29, Αλ. Πέτροβιτς 15, Ντίβατς 4, Τσούτουρα 10, Πετράνοβιτς, Μούταπσιτς, Ράντοβιτς 8, Βράνκοβιτς 4, Ραντοβάνοβιτς 8, Αράποβιτς, Νταλιπάγκιτς 8, Τσβετίτσιανιν 4.
