Μέχρι το 1963, διεξαγόταν Πανελλήνιο Πρωτάθλημα με προκριματικές φάσεις ανά περιφέρεια σε νότο και βορρά και μια τελική φάση.
Από το 1963/64 κι έπειτα, άρχισε το Πρωτάθλημα Α' Εθνικής που εξελίχθηκε το 1986/87 σε Πρωτάθλημα Α1 και το 1992/93 σε Επαγγελματικό, υπό τον ΕΣΑΚΕ και αποτελεί τη σημερινή Stoiximan Basket League.
Το αφιέρωμα του ΕΣΑΚΕ:
"Κάθε αρχή και δύσκολη και όπως αναφέρει η εβδομαδιαία αθλητική εφημερίδα «Ομάδα» στον πρόλογο της κάλυψης των τριών πρώτων αγώνων της 1ης αγωνιστικής που έγιναν στην Αθήνα (ΑΕΚ – Σπόρτιγκ 66-64, Πανελλήνιος – Παναθηναϊκός 56-67, Ολυμπιακός – Τρίτων 43-40):
«Υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες άρχισε προχθές Κυριακή το πρώτο Πρωτάθλημα Εθνικής κατηγορίας μπάσκετ μπωλ με τρεις συναντήσεις μεταξύ των έξι ομάδων του Κέντρου. Νικητές αναδείχθηκαν οι τρεις… μεγάλοι, Παναθηναϊκός, Ολυμπιακός και ΑΕΚ, επιβληθέντες των Πανελληνίου, Τρίτωνος και Σπόρτιγκ αντίστοιχα.
Το δριμύτατο φλεβαριάτικο κρύο και ο δυνατός αέρας εταλαιπώρησαν παίκτες και φιλάθλους (όλοι διαπίστωσαν για μια ακόμη φορά την μεγάλη έλλειψη «Παλαί Ντε Σπορ») και επέδρασε κατά μεγάλο ποσοστό στην μετριότατη απόδοση και των έξι ομάδων που δεν μπορούσαν να στρώσουν παιχνίδι».
«Τότε υπήρχε μόνο ένα κλειστό γήπεδο, ο «Τάφος του Ινδού» του Παναθηναϊκού στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας, παίζαμε στα ανοιχτά γήπεδα, οι μπάλες δεν ήταν δερμάτινες ήταν σαν μπαλόνια και φυσικά αγωνιζόμασταν σε τσιμέντο και μετά στην δεκαετία του ’70 που έγιναν τα κλειστά γήπεδα, όχι βέβαια προδιαγραφών ΟΑΚΑ ή ΣΕΦ, παίζαμε στο πλαστικό και όχι σε παρκέ», εξηγεί στο www.esake.gr ο δεύτερος σκόρερ στην ιστορία της Α’ Εθνικής Βασίλης Γκούμας, που έπαιξε ως αθλητής του Πανελληνίου στην πρώτη αγωνιστική του «παρθενικού» Πρωταθλήματος, το οποίο έχει μείνει στην ιστορία ως σεζόν 1963-64, αλλά ουσιαστικά πραγματοποιήθηκε μόνο το ’64.
Την Τετάρτη 26 Φεβρουαρίου έγιναν στο ανοιχτό γήπεδο της ΧΑΝΘ οι δύο υπόλοιπες αναμετρήσεις της 1ης αγωνιστικής μεταξύ των ομάδων που εκπροσωπούσαν την Θεσσαλονίκη στο πρώτο Πρωτάθλημα της Α’ Εθνικής και τα σχόλια του Τύπου ήταν πιο θετικά.
«Εις το γυμναστήριον της ΧΑΝΘ ήρχισαν χθες την εσπέραν οι αγώνες του πρωταθλήματος μπάσκετ της εθνικής κατηγορίας, ο θεσμός του οποίου δια πρώτη φορά εφαρμόζεται εν Ελλάδι», έγραψε στο φύλλο της 27ης Φεβρουαρίου η εφημερίδα «Μακεδονία». «Οι τελεσθέντες χθες αγώνες ήταν οι πρώτοι εις τους οποίους μετέσχον οι μετέχουσαι του πρωταθλήματος τέσσερις ομάδες της Θεσσαλονίκης «Άρης», «ΧΑΝΘ», «Ηρακλής» και «Ανατόλια».
Πρώτος διεξήχθη ο αγών «Άρεως» - «Ανατόλια» ο οποίος έληξε με 71-65 υπέρ του Άρεως και δεύτερος ο μεταξύ «Ηρακλέους» - «ΧΑΝΘ» κατά τον οποίο νικητής αναδείχθη ο Ηρακλής με 108-75». «Όλαι οι ομάδες έκαμον λαμπράν εμφάνιση τόσο οι νικήτριαι, όσο και οι ηττηθείσαι», τόνιζε η «Μακεδονία».
«Η Α’ Εθνική ένωσε το μπάσκετ όλης της Ελλάδας, έδωσε μεγάλη ώθηση στο άθλημα, βοήθησε την εξάπλωση του σε όλη την χώρα και συνέβαλε στο να γίνει το ελληνικό μπάσκετ μεγάλη δύναμη», επισημαίνει ο Θόδωρος Ροδόπουλος, ο οποίος έπαιξε στην πρώτη αγωνιστική του «παρθενικού» Πρωταθλήματος με τα χρώματα της ΧΑΝΘ, στην συνέχεια αγωνίστηκε στον Άρη, ενώ ως προπονητής καθοδήγησε στην Α’ Εθνική, εκτός από την ΧΑΝΘ, τον ΠΑΟΚ (για τέσσερα χρόνια), τον Ηρακλή και τον Δημόκριτο Θεσσαλονίκης.
«Η Ελλάδα μια χώρα 8-9 εκατομμυρίων σημείωσε στο μπάσκετ επιτυχίες που δεν έχουν καταφέρει χώρες 30-40 εκατομμυρίων», υπογραμμίζει ο Ροδόπουλος και συνεχίζει: «Και η Α’ Εθνική συνέβαλε τα μέγιστα σε αυτή την εξέλιξη».
«Πρέπει, ωστόσο, να συνεχίσουμε την δουλειά με μεγάλη ένταση και προσπάθεια για να παραμείνει ψηλά το ελληνικό μπάσκετ», τονίζει ο Ροδόπουλος, ο οποίος διοργάνωσε το 1982 το πρώτο summer camp στην Ελλάδα το «Salonica Camp» και το 1988 ίδρυσε την ακαδημία «Αστέρια» από την οποία αναδείχθηκε ο Ντίνος Μήτογλου.
«Η θέσπιση της Α’ Εθνικής βοήθησε στην αύξηση του ανταγωνισμού και στην εξάπλωση του αθλήματος, καθώς σταδιακά μπήκαν από την δεκαετία του ’70 και ομάδες της περιφέρειας», σχολιάζει ο Νίκος Μπαμπανικολός, ο οποίος με την λήξη του πρώτου Πρωταθλήματος έκλεισε την αγωνιστική καριέρα του ως πρωταθλητής με την ΑΕΚ. Η Ένωση κατέκτησε τον τίτλο μετά από αγώνα μπαράζ με τον Ηρακλή, με τον οποίο ισοβάθμησε μετά τις 18 αγωνιστικές. Η ΑΕΚ επικράτησε στο Παναθηναϊκό Στάδιο των «κυανόλευκων» με 94-74.
"Τα μεγάλα ορόσημα στην οργανωτική δομή του ελληνικού μπάσκετ είναι το 1964 η δημιουργία της Α’ Εθνικής και το 1992 η καθιέρωση του Επαγγελματικού Πρωταθλήματος με την ίδρυση της ΕΣΑΚ, μετέπειτα ΕΣΑΚΕ», τονίζει ο Μιχάλης Κυρίτσης, νεαρός πλέι μέικερ του Παναθηναϊκού στο πρώτο Πρωτάθλημα και στην συνέχεια Πρωταθλητής Α’ Εθνικής ως προπονητής του Παναθηναϊκού (1984) και του Άρη (1991).
Ο Κυρίτσης μαζί με τον αείμνηστο Κώστα Μουρούζη και τον Λευτέρη Σούμποτιτς είναι οι μοναδικοί προπονητές που καθοδήγησαν ΑΕΚ, Ολυμπιακό και Παναθηναϊκό.
«Πολύ σημαντική ήταν και ανεξαρτητοποίηση του μπάσκετ από το ΣΕΓΑΣ που επιτεύχθηκε αρχικά το 1966 με την δημιουργία της κοινής Ομοσπονδίας αθλοπαιδιών, δηλαδή μπάσκετ και βόλεϊ, και το 1970 με την ίδρυση της ΕΟΚ», προσθέτει ο Μπαμπανικολός και τονίζει:
«Στην ανεξαρτητοποίηση από το ΣΕΓΑΣ καθοριστικό ρόλο έπαιξαν δύο παράγοντες του Τρίτωνα, ο Αθανάσιος Μαντέλος και ο Δημήτρης Αριστοβούλου».
Εξήντα χρόνια μετά την δημιουργία της Α’ Εθνικής ο Βασίλης Γκούμας παραμένει δεύτερος σκόρερ πίσω από τον Νίκο Γκάλη και δηλώνει ότι:
«Ως παίκτης αγωνίστηκα τα περισσότερα χρόνια στον Πανελλήνιο, που δεν είχε τις δυνατότητες να ανταγωνιστεί τους «μεγάλους», και στην συνέχεια στην ΑΕΚ και στο τέλος στον Ηλυσιακό και δεν πήρα Πρωτάθλημα. Η δεύτερη θέση των σκόρερ στην ιστορία της Α’ Εθνικής είναι για μένα σαν να έχω πάρει Πρωτάθλημα»!
«Τότε παίζαμε 12 Έλληνες παίκτες, σήμερα δυστυχώς βλέπουμε στις ομάδες το 30% να είναι Έλληνες, πρέπει να δημιουργήσουμε την ελληνική σχολή μπάσκετ», επισημαίνει ο Γκούμας.
Στα φύλλα αγώνα της πρώτης αγωνιστικής του «παρθενικού» Πρωταθλήματος της Α’ Εθνικής συναντάμε πολλούς θρύλους του αθλήματος τους αείμνηστους μεγάλους σκόρερ Νικήτα Αλιμπράντη, Γιώργο Κολοκυθά στο Σπόρτιγκ, τους επίσης αείμνηστους Αντώνη Χρηστέα στην ΑΕΚ, Γιάννη Σπανουδάκη στον Ολυμπιακό, τον προπονητή της Εθνικής στο Ευρωμπάσκετ του ’87, Κώστα Πολίτη στον Παναθηναϊκό, τον μετέπειτα και για πολλά χρόνια πρόεδρο της ΕΟΚ Γιώργο Βασιλακόπουλο, επίσης, στους «πράσινους», τον αείμνηστο Γιάννη Ιωαννίδη στον Άρη, τον ρέκορντμαν πόντων σε έναν αγώνα με 145 Αριστείδη Μούμογλου στον Ηρακλή, τον «ζογκλέρ» Αντώνη Κοντοβουνήσιο στον Τρίτωνα και πολλούς ακόμη.
ΚΥΡΙΑΚΗ 23 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ
ΑΕΚ – ΣΠΟΡΤΙΓΚ 66-64
ΑΕΚ: Μπαμπανικολός 3, Μόσχος, Νικητόπουλος 14, Βασιλειάδης 18, Λαρεντζάκης 7, Χρηστέας 18, Τσάβας 5, Οικονόμου 1.
ΣΠΟΡΤΙΓΚ: Αλιμπράντης 22, Μπάρλας 12, Κολοκυθάς 26, Σεντούκας 4, Χαλάς, Μαγουλάς, Γεωργιάδης, Προβιαδάκης.
ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ – ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ 67-56
ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ: Παναγιωταράκος 20, Βασιλακόπουλος 2, Χαϊκάλης 11, Ταβουλάρης 18, Πολίτης 8, Κυρίτσης 6, Παπαδημητρίου 2, Ζάννος, Αντωνιάδης.
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ: Γκιούσμας 6, Τσάνταλης 6, Γκούμας 15, Πιτσινός 9, Λέκκας 18, Μουρμούρης, Κακέτσης, Ευαγγελόπουλος.
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ – ΤΡΙΤΩΝ 43-40
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ: Βαμβακούσης 10, Γ. Σπανουδάκης 10, Πολυκανδριώτης 6, Κατσαφάδος 16, Κοντογιάννης 2, Καλούδης 5, Νικολαΐδης 4, Αράπης, Γκιόκας.
ΤΡΙΤΩΝ: Πετράκης 8, Κοντοβουνήσιος 12, Λαμπίρης 10, Ξηρουχάκης 4, Παπαθανασίου 4, Μαρκολέφας 2, Αλευράς.
ΤΕΤΑΡΤΗ 26 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ
ΑΡΗΣ – ΑΝΑΤΟΛΙΑ 71-65
ΑΡΗΣ: Γούσιος 2, Κατριός 18, Χατζόπουλος 8, Ρόκκος 6, Τσιτούρας 14, Χατζησταύρου, Κωνσταντάρας 3, Καραμήτσος 2, Αναστασόπουλος 2, Αντωνάκης, Ιωαννίδης 16, Σουντουλίδης.
ΑΝΑΤΟΛΙΑ: Αλεξιάδης 6, Δογραματζιάν 5, Παπαδήμας 18, Κ. Παρίσης 23, Πασχάλης 15, Παπακάτσικας, Δ. Παρίσης, Πισκάρ, Μαυρίδης, Μαυρομάτης, Μανούσης, Χατζηγεωργίου.
ΗΡΑΚΛΗΣ – ΧΑΝΘ 108-75
ΗΡΑΚΛΗΣ: Τρυφέρης 6, Μπούσιος 37, Σιμιρδάνης 16, Φρύδας 6, Μούμογλου 18, Ζήκος 4, Βλαχόπουλος 13, Σπονδυλίδης 2, Πατιερίδης, Μανώλας 6, Ξάνθος.
ΧΑΝΘ: Δέδες 2, Ροδόπουλος 10, Πετράς 4, Ζωηρός 23, Γαλατσόπουλος 1, Στεφάνου 18, Ηλιάδης 2, Σταυρίδης 10, Κωνσταντινόπουλος 3, Κωνσταντινίδης 2, Βαμβακόπουλος, Τζαμτζής.
Την Κυριακή 1 Μαρτίου για την 2η αγωνιστική έγιναν οι πρώτοι αγώνες μεταξύ ομάδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης με την έκπληξη να κάνει το Ανατόλια του Κώστα Παρίση, επί χρόνια γιατρού της Εθνικής ομάδας, που νίκησε εκτός έδρας την ΑΕΚ (62-59).
Τα δημοσιεύματα της «Ομάδας» και της «Αθλητικής Φωνής» παραχωρήθηκαν ευγενικά από τον συλλέκτη Αργύρη Κωστούρο".
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ
