* Η δεύτερη αλλαγή του νομικού πλαισίου που ισοπέδωσε το σύστημα παραγωγής αθλητών στην χώρα, ήταν κατάργηση της κεντρικής διαχείρισης των τηλεοπτικών δικαιωμάτων στο πρωτάθλημα με το νόμο 2725/99. Η συγκεκριμένη διάταξη δεν υπάρχει σε καμία άλλη χώρα. Ακόμη και στο NBA η διαχείριση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων σε πανεθνικό επίπεδο είναι κεντρική.
Η παράλυση της «ραχοκοκαλιάς»
Η κατάργηση της κεντρικής διαχείρισης των τηλεοπτικών δικαιωμάτων είχε καταστροφικές συνέπειες για τις ομάδες μεσαίας και μικρής δυναμικότητας, παρόμοιες με τις συνέπειες των μνημονιών για τις μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις της χώρας.
Όπως στην ελληνική οικονομία καταστράφηκε η «ραχοκοκαλιά» της, το ίδιο συνέβη και στο ελληνικό μπάσκετ.
Οι ομάδες μεσαίας και μικρής δυναμικότητας ήταν παραδοσιακά εκείνες που αναδείκνυαν αθλητές ή αποτελούσαν το «σκαλοπάτι» για τους ταλαντούχους αθλητές, προκειμένου να αποκτήσουν εμπειρία και γνώσεις, για να κάνουν το μεγάλο βήμα.
Στα χρόνια που προηγήθηκαν του ’87, τις διοικήσεις των «μικρομεσαίων» του ελληνικού μπάσκετ αποτελούσαν σε σημαντικό βαθμό άνθρωποι με μεράκι και όραμα για το άθλημα (με πρωτοπόρο τον αείμνηστο Νότη Μαστρογιάννη του Παγκρατίου) και πραγματικά οι σύλλογοι αυτοί αποτελούσαν «φυτώρια» όχι μόνο νέων αθλητών, αλλά ακόμη και νέων προπονητών, παραγόντων, διαιτητών, δημοσιογράφων και υγιώς σκεπτόμενων φιλάθλων.
Έτσι με την πάροδο του χρόνου οι «μικρομεσαίοι» μεγάλωσαν, ο Πανιώνιος για παράδειγμα μετά το ’86 και μέχρι το ’91 ήταν η πρώτη δύναμη στην Αθήνα, νέοι αθλητές υψηλού επιπέδου αναδείχθηκαν, ο χώρος στελεχώθηκε σε όλα τις βαθμίδες του από ανθρώπους που αγαπούσαν το μπάσκετ, και το αποτέλεσμα ήταν σε συνδυασμό με την έλευση του Νίκου Γκάλη, προσωπικότητας και αθλητή τεράστιου μεγέθους, η «έκρηξη» του ’87.
Το καλύτερο πρωτάθλημα της Ευρώπης
Η επιτυχία του 1987 θα είχε περάσει ωστόσο ανεκμετάλλευτη, όπως έγινε με την ποδοσφαιρική επιτυχία του 2004, εάν στον χώρο του μπάσκετ σε όλες τις διαβαθμίσεις του δεν υπήρχε σοβαρό υπόβαθρο.
Στην δεκαετία του ’90 τα οικονομικά μεγέθη «εκτοξεύτηκαν» με την είσοδο στον χώρο επιχειρηματιών κυρίως στις ομάδες της Αθήνας, αλλά και στην περιφέρεια και την διαρκή αύξηση των εσόδων από τα τηλεοπτικά δικαιώματα.
Λάθη έγιναν όπως η μη επένδυση ενός μέρους τουλάχιστον από τα τηλεοπτικά έσοδα σε υποδομές, επιτήδειοι εμφανίστηκαν στον χώρο, αλλά το ελληνικό πρωτάθλημα εξελίχθηκε από απόψης ανταγωνισμού και ποιότητας στο καλύτερο της Ευρώπης.
Οι «μικρομεσαίες» ομάδες προσέλκυσαν παίκτες κορυφαίου επιπέδου. Ο Χοσέ Πικουλίν Ορτίθ ήρθε τότε από την Ρεάλ στον Γυμναστικό Λάρισας, ο Γιούρι Ζντοβτς αγωνίστηκε στον Ηρακλή και μετά στον Πανιώνιο, ο Όντι Νόρις μετά από πολύχρονη παρουσία στην Μπαρτσελόνα υπέγραψε στο Περιστέρι κ.ο.κ.
Δίπλα ή απέναντι σε ξένους παίκτες και προπονητές κορυφαίου επιπέδου, οι Έλληνες αθλητές εξελίχθηκαν και έτσι αναδείχθηκε η «φουρνιά» του 2005 που κατέκτησε το δεύτερο Ευρωμπάσκετ και νίκησε τις ΗΠΑ στον ημιτελικό του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος της Ιαπωνίας το 2006.
Ύστερα από την -ουσιαστικά- κατάργηση της κεντρικής διαχείρισης, τα έσοδα από τα τηλεοπτικά δικαιώματα του πρωταθλήματος, συμπεριλαμβανομένων και των «μεγάλων» ομάδων, μειώνονται συνεχώς.
Παρά την παρουσία δύο κορυφαίων ομάδων της Ευρώπης, η ανταγωνιστικότητα και η ποιότητα του πρωταθλήματος έφθινε διαρκώς τα προηγούμενα χρόνια. Η απόσταση των υπόλοιπων ομάδων από τις δύο κορυφαίες μεγάλωνε συνεχώς.
«Μικρομεσαίες» ομάδες με παράδοση και τεχνογνωσία (Ηρακλής, Παγκράτι, Πανελλήνιος, Νήαρ Ήστ, Έσπερος Καλλιθέας, ακόμη και οι Πανιώνιος, Περιστέρι) δεν άντεξαν λόγω της μείωσης των εσόδων από τα τηλεοπτικά δικαιώματα, αλλά και από δικά τους λάθη, με σοβαρότερο ότι εγκατέλειψαν ή παραμέλησαν την παραγωγική διαδικασία.
Ακολούθησαν την λογική των «μεγάλων» ομάδων, των ακριβών μεταγραφών, των υπερβάσεων του μπάτζετ (που σε αντίθεση με τους «μεγάλους» δεν είχαν την δυνατότητα να καλύψουν) που τις οδήγησε στο οικονομικό αδιέξοδο και στην απώλεια της επαφής τους με τις τοπικές κοινωνίες.
Η κατάσταση αυτή έχει παραλυτικές συνέπειες στην παραγωγική διαδικασία γιατί ουσιαστικά λείπουν οι ομάδες, που αποτελούσαν τα «σκαλοπάτια» για τους νεαρούς αθλητές για το επόμενο βήμα για την μεγάλη ομάδα.
Ο Δημήτρης Διαμαντίδης έπαιξε κάποια χρόνια στον Ηρακλή μέχρι να φτάσει στο σημείο να είναι έτοιμος για τον Παναθηναϊκό, ο Βασίλης Σπανούλης απέκτησε εμπειρίες και ανέλαβε ευθύνες στο Μαρούσι δίπλα σε σπουδαίες συμπαίκτες όπως ο Άγγελος Κορωνιός και ο Μάικ Κοχ, πριν κάνει το επόμενο «βήμα» στον Παναθηναϊκό, ο Θοδωρής Παπαλουκάς γαλουχήθηκε δίπλα στον Ζντοβτς στον Πανιώνιο πριν πάρει μεταγραφή για τον Πανιώνιο.
Χαμένα ταλέντα για ένα συμβόλαιο στα 18...
Σήμερα λόγω της απουσίας αρκετών «μικρομεσαίων» ομάδων ανταγωνιστικών, με τεχνογνωσία και όραμα, τα ταλέντα συνωστίζονται στις «μεγάλες» ομάδες, οι οποίες λόγω του πρωταθλητισμού που είναι υποχρεωμένες να κάνουν σε Ελλάδα και Ευρώπη, δεν μπορούν να τους δώσουν ευκαιρίες να πάρουν χρόνο συμμετοχής, να αποκτήσουν εμπειρίες και να αναλάβουν ευθύνες.
Οι ώρες προπόνησης έστω και υψηλού επιπέδου δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις ώρες επίσημων αγώνων στην εξέλιξη των παιδιών, που μένουν στάσιμα στην πιο κρίσιμη ηλικία των 18 έως 21 ετών. Τα ταλέντα χάνονται στον «βωμό» ενός καλού συμβολαίου στα 18.
Κεντρική διαχείριση και δεύτερη ομάδα στην Α2
Τι πρέπει να γίνει; Το πρωτάθλημα πρέπει να επιστρέψει σε κεντρική διαχείριση των τηλεοπτικών. Από μια τέτοια εξέλιξη κερδισμένοι θα είναι όλοι, συμπεριλαμβανόμενων και των «μεγάλων», που παρότι είναι από τις κορυφαίες ομάδες της Ευρώπης εισπράττουν έσοδα μικρότερα από μια μικρή ομάδα της Super League όπως η Λαμία. Το πρωτάθλημα θα αναβαθμιστεί, θα γίνει πιο ανταγωνιστικό και ποιοτικό και η εξέλιξη αυτή θα ωφελήσει και την παραγωγική διαδικασία.
Θα μπορούσε ακόμη να δοθεί η δυνατότητα στις δεύτερες ομάδες των «μεγάλων» συλλόγων της χώρας ή όποιας άλλης ΚΑΕ το επιθυμεί (γιατί γίνεται για παράδειγμα μια αξιόλογη προσπάθεια στον Προμηθέα Πάτρας με το πρόγραμμα υποτροφιών «ΝΟΥΣ»), να συμμετέχουν στο πρωτάθλημα της Α2, χωρίς δικαίωμα προβιβασμού όπως συμβαίνει σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Ολλανδία) στο ποδόσφαιρο.
Έτσι θα δίνεται η ευκαιρία στους νεαρούς αθλητές των ομάδων αυτών, που δεν έχουν την δυνατότητα να αγωνιστούν στην βασική ομάδα της ΚΑΕ λόγω των υψηλών απαιτήσεων, να σκληραγωγηθούν, να αναλάβουν ευθύνες και να αποκτήσουν εμπειρίες σε ένα πρωτάθλημα μεγάλου ανταγωνισμού.
Υποβαθμίζοντας τα εθνικά πρωταθλήματα καταστρέφεις το μέλλον
Υπάρχει και ένας ακόμη λόγος που εξηγεί την φθίνουσα πορεία της παραγωγικής διαδικασίας και ο οποίος υπερβαίνει την ελληνική πραγματικότητα.
Είναι η διάσπαση FIBA – Ευρωλίγκας, που ζημιώνει το άθλημα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Οι συνέπειες της θα είναι καταστροφικές για το σύνολο του μπάσκετ της Ευρώπης.
Η Ευρωλίγκα έχει ξεκάθαρο στόχο εδώ και αρκετά χρόνια να υποβαθμίσει την βάση του αθλήματος στην Ευρώπη, τα εθνικά πρωταθλήματα, προκειμένου να αναδείξει το δικό της πρωτάθλημα, στο οποίο συμμετέχουν 16 ομάδες μέχρι το πολύ 20, σύμφωνα με το πλάνο επέκτασης.
Η υποβάθμιση των εθνικών πρωταθλημάτων, όμως, οδηγεί στην καταστροφή της βάσης του οικοδομήματος.
Στις ΗΠΑ η βάση του αθλητισμού είναι το σχολείο. Η ανάδειξη των αθλητών για το επαγγελματικό επίπεδο, το NBA, γίνεται από τον σχολικό αθλητισμό.
Στην Ευρώπη το «κύταρρο» του αθλητισμού είναι το σωματείο.Υποβαθμίζοντας τα σωματεία, καταστρέφεις το μέλλον του ευρωπαϊκού μπάσκετ.
Είναι απαραίτητο να υπάρξει συννενόηση και συνεργασία FIBA και Ευρωλίγκας προκειμένου να σχεδιαστούν από κοινού στρατηγικές όχι μόνο για να υπάρχει ένα ισχυρό πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα «βιτρίνας», αλλά και για την ανάπτυξη του αθλήματος στην Ήπειρο και την προστασία της παραγωγικής διαδικασίας.
Διαβάστε ΕΔΩ το Α' μέρος της άποψης και των προτάσεων του Δαμιανού Παπαχατζή για το ελληνικό μπάσκετ
